Tiếng Việt
Có lẽ bạn cũng giống tôi, từng nhiều lần ngồi trong văn phòng nhìn ra ngoài cửa sổ và tự hỏi: “Giá mà mình được làm việc tự do, không gò bó, muốn ngủ lúc nào thì ngủ, muốn làm lúc nào thì làm thì chắc cuộc sống sẽ nhẹ nhàng hơn biết bao.” Và thế là “Freelancer” bỗng hiện lên trong tôi như một lối thoát. Tôi bắt đầu tìm hiểu về Freelancer, trên mạng tràn ngập những video như là “kiếm 100tr/tháng nhờ làm Freelancer” hay các bài viết kể về việc sáng làm việc ở quán cà phê, chiều dạo bãi biển, tối đi xem phim. Một phần trong tôi bị cuốn hút mạnh mẽ và một phần khác thì nghi ngờ: “Liệu mọi thứ có thật sự dễ dàng và tự do như vậy không?”
Hào quang của sự “tự do”
Không thể phủ nhận Freelancer theo đúng nghĩ đen là người làm việc tự do, không bị ràng buộc bởi hợp đồng dài hạn với một công ty cụ thể. Nghe có vẻ hấp dẫn nhỉ, không Sếp, không phải đi làm đúng 8 giờ sáng, không phải xin phép nghỉ làm khi muốn đi du lịch hay về quê. Cảm giác như bạn được làm chủ cuộc sống của chính mình
Có người kể với tôi rằng:” Tôi có thể thức dậy vào lúc 10 giờ sáng, vừa pha cà phê vừa check mail, chọn khách hàng mình thích, từ chối dự án không phù hợp, tôi không còn bị stress vì deadline dồn dập như lúc làm văn phòng.” Đúng là Freelancer có thể mang lại những điều đó nếu bạn đủ giỏi, đủ may mắn và đủ kiên trì vượt qua giao đoạn đầu đầy thử thách. Và cái “tự do” mà nhiều người mơ ước thật ra không đến ngay từ đầu tiên.
Tự do hay…tự xoay sở
Điều đầu tiên tôi nhận ra là Freelancer không chỉ là làm việc, mà là tự làm chủ của một doanh nghiệp nhỏ của chính mình. Bạn không chỉ là người làm, mà còn là người đi tìm khách, người đàm phán giá cả, người viết hợp đồng, người chạy quảng cáo, người chăm sóc khách hàng,…tất cả chỉ gói gọn trong một người làm, đó chính là bạn. Tôi từng nghĩ làm freelancer là sẽ có thời gian rảnh nhiều hơn, nhưng không, thời gian tôi ngồi tìm dự án, tìm khách hàng, trả lời tin nhắn, sửa file theo yêu cầu của khách, làm báo giá, và chờ đợi phản hồi,…cộng lại có khi còn nhiều hơn tôi đi làm 8 tiếng mỗi ngày. Nhiều ngày, tôi làm việc từ 9h sáng đến 11h đêm, chỉ nghỉ đúng bữa cơm, nhưng không phải vì bị ai ép mà vì nỗi sợ không có khách, sợ không có tiền cho tháng sau khiến tôi không dám nghỉ.
“Tự do” khi có khách – “Tự lo” khi khách im lặng
Một Freelancer từng nói với tôi: “Tự do là thứ bạn có khi lịch làm việc của bạn đầy kín dự án. Còn nếu không có khách hàng nào thì cái gọi là “tự do” ấy chẳng khác nào thất nghiệp có chủ đích.” Khi mới bắt đầu, tôi phải gửi hàng chục tin nhắn mỗi ngày cho khách hàng trên các nền tảng như Upwork, Fiverr, hay các hội nhóm Facebook. Nhiều người đọc nhưng không trả lời, có người thì hỏi rất kỹ, thương lượng đủ thứ rồi biến mất không dấu vết. Lúc có được khách hàng đầu tiên, tôi vui như trúng số, nhưng rồi tôi nhận ra họ yêu cầu nhiều hơn trong hợp đồng, sửa đi sửa lại, và thanh toán trễ cả tuần. Tôi không dám đòi mạnh vì sợ họ đánh giá xấu, ảnh hưởng đến profile, ảnh hưởng đến cơ hội kiếm khách hàng sau. Cái cảm giác “tự do” biến mất ngay khi tôi nhận ra mình phụ thuộc vào từng người khách, từng feedback tốt, từng dự án nhỏ.
Tự do khỏi Sếp, nhưng không thoát khỏi Deadline
Một điểm tôi từng rất mong mỏi là không còn bị Sếp đè deadline. Nhưng thật ra Freelancer cũng chẳng tránh được deadline đâu. Chỉ khác là lần này không ai nhắc nhở bạn, không ai đuổi theo bạn,…và nếu bạn trễ hẹn thì bạn sẽ mất khách, mất uy tín và mất luôn tương lai. Tôi từng trì hoãn một dự án vì chủ quan vì nghĩ khách dễ tính. Đến ngày gửi thì chưa xong, tôi đành xin gia hạn, họ không đồng ý và không thanh toán tiền cọc luôn, sau đó họ viết review rất tiêu cực, hậu quả là cả tháng sau không ai dám thuê tôi nữa. Đó là bài học đắt giá với tôi.
Tự do về thời gian hay là thời gian bị nhấn chìm bởi công việc?
Tôi từng tưởng Freelancer là được ngủ nướng, làm việc khi cảm hứng tới, nhưng thực tế thì không lãng mạn đến như vậy. Vì không có lịch làm việc cố định, bạn dễ rơi vào trạng thái làm việc suốt ngày. Nhiều đêm tôi vừa nằm vừa nghĩ: “Ủa, hôm nay là thứ mấy vậy?”. Vì ngày nào cũng như nhau, đều có việc, đều phải lo kiếm tiền. Nếu bạn không biết quản lý thời gian, “tự do” sẽ trở thành “tự hại bản thân”. Mất ngủ, rối loạn đồng hồ sinh học, ăn uống thất thường, đó là thứ tôi từng trải qua trong tháng đầu tiên làm Freelancer.
Tự do tài chính nếu bạn thật sự giỏi
Đây là điều nhiều người kỳ vọng nhất. Làm Freelancer, bạn có thể kiếm gấp đôi, gấp ba người làm công ăn lương nếu bạn có kỹ năng đặc biệt, biết xây dựng thương hiệu cá nhân và tạo được lòng tin. Tôi có quen một người bạn làm designer tự do – cậu ấy giỏi thật sự, có profile đẹp, nói chuyện rõ ràng, làm đúng hẹn. Cậu có thể kiếm 30 triệu/ tháng dù chỉ làm 4 dự án. Nhưng để đến được mức đó, cậu từng mất 2 năm đầu chỉ kiếm 5 – 7 triệu/tháng. Và ngược lại, tôi cũng biết nhiều người chật vật, xoay sở từng dự án nhỏ, bị ép giá, khách bom tiền, làm 5 job vẫn không đủ tiền đóng tiền trọ. Tự do tài chính có thể có nhưng không dễ, không sớm, và không dành cho ai thiếu kỹ năng lẫn ý chí.
Tự do là ảo tưởng nếu bạn không đủ bản lĩnh
Làm Freelancer đòi hỏi nhiều hơn một chuyên môn. Bạn phải biết:
• Cách viết một lời chào khách chuyên nghiệp
• Cách đàm phán giá mà không bị ép
• Cách giữ mối quan hệ lâu dài
• Cách viết invoice, hợp đồng, email, chăm sóc khách hàng sau dự án
• Và cả cách “nuốt giận” mỗi khi khách vô lý
Không ai huấn luyện bạn, không có phòng nhân sự, không có team hỗ trợ, không có ai nâng đỡ. Tất cả phụ thuộc vào bạn. Và đó là lý do nhiều người bước ra khỏi công sở chưa đầy 3 tháng thì lại lặng lẽ tìm việc làm văn phòng trở lại. Họ nhận ra cái “tự do” mà họ nghĩ chỉ là mặt nổi của tô vẽ trên mạng, còn phần chìm thì đầy gai góc.
Vậy có nên làm Freelancer không?
Câu trả lời của tôi là Nên, nếu bạn biết mình đang làm gì và chấp nhận đánh đổi. Freelancer không xấu, có người thành công rực rỡ, có người tự do thật sự. Nhưng không ai đạt được điều đó mà không trả giá bằng thời gian, công sức, và cả thất bại ban đầu.
Tôi không nói bạn đừng có mơ mộng. Nhưng trước khi nghỉ việc và theo đuổi tự do, hãy chuẩn bị kỹ:
• Có kỹ năng chuyên môn rõ ràng (viết, thiết kế, lập trình,…)
• Có khả năng giao tiếp, đàm phán
• Có khoản tiết kiệm để sống vài tháng không có khách
• Có tinh thần kỷ luật và tự học
Lời kết
Làm Freelancer có thật sự tự do không?
Có. Nhưng tự do đó không tự nhiên mà có, nó đến sau khi bạn vượt qua cảm giác cô đơn, bất ổn, thu nhập bấp bênh, và những lần bị khách hàng từ chối hoặc quỵt tiền. Nó đến khi bạn đủ mạnh để đứng một mình giữa thị trường đầy cạnh tranh này. Và khi bạn đến được đó, cảm giác tự do ấy…xứng đáng thật.
0 Bình luận
Bài viết này chưa có bình luận nào.
Hãy là người đầu tiên bình luận.Để lại bình luận